โค-ควาย-คน (โคลงสี่กระทู้ จากสุภาษิต คำพังเพย)

๑. วัว ควายนับกี่ร้อย พันฝูง
หาย ลับโดนลักจูง ไล่จี้
ล้อม รั้วปักเสาสูง สักหน่อย
คอก เก่าผุอย่างนี้ ไม่พ้นมือโจร
๒. รัก ใดคือค่าแท้ คำรัก
วัว ควายถึงนอนปลัก รู้ได้
ให้ สูงต่ำยังประจักษ์ ใจอยู่
ผูก รักผูกใจให้ มั่นไว้โดยใจ
รัก ใดจักเท่าแม้น มารดร
ลูก เกิดจากอุทร รักแท้
ให้ ลูกพึงอาทร อกแม่
ตี ลูกถึงลงแส้ ดุบ้างอย่าถือ
๓. ตี อกชกหัวช้ำ ชอกเอง
ควาย ขวิดใครข่มเหง ควายได้
กระทบ กระทั่งดังนักเลง ลองข่ม
คราด ไถกระแทกให้ กระเทือนทั้งเทือกแถว
๔. ความ ใดเกิดมาได้ อย่างใด
วัว ก่อหรือควายไหน ก่อไว้
ไม่ ทันที่จะไป ปัดเป่า
หาย ไม่เห็นรอยได้ ห่อนรู้หนไป
ความ ผิดอันนิดน้อย หนึ่งกระทง
ควาย หายซุกในพง ยอกย้อน
เข้ามา ยุให้หลง ทางมั่ว
แทรก ความเย็นให้ร้อน อย่างนี้ควรฤา
๕. โค ควายทนไล่ใช้ ไถนา
แก่ เฒ่าวัยชรา ไม่เว้น
กิน ฟางเหลือระอา เต็มที่
หญ้าอ่อน อย่าซ่อนเร้น ส่งบ้างบางเวลา
๖. นก กระจิบกระจอกจ้อ จอแจ
เอี้ยง โมงไม่วอแว วุ่นว้า
เลี้ยง ลูกอยู่ดูแล เย็นค่ำ
ควายเฒ่า คงคอยท่า นกเจ้าจับหลัง
ควาย โคคราดไถให้ ทำนา
กินข้าว นิดเดียวหา เรื่องไล่
นกเอี้ยง โฉบบินมา กินต่อ
หัวโต ยังยอมให้ นกเอี้ยงกินเพลิน
๗. ดู ใดดูถี่ถ้วน ทุกทาง
วัว ควายดูหัวหาง ถ่องแท้
ให้ดู หูคอคาง จนทั่ว
หาง ดกดังพวงแส้ เช่นนั้นจึงงาม
ดู คนดูกลับย้อน เถาตระกูล
นาง ใดหมายเทิดทูน คู่หมั้น
ให้ดู อย่าอาดูร ใจอ่อน
แม่ ย่ายายเธอนั้น ที่แท้ฉันใด
๘. วัว ดุโดนทำร้าย ถูกฟัน
สันหลังหวะ คอยหัน หลังป้อง
โง่ เง่างุนงงงัน งกเงิ่น
เป็นควาย ซื่อไม่ต้อง เกี่ยวข้องบาดแผล
๙. วัว ควายยามย่างเยื้อง สี่ขา
ลืม มองต่ำลงมา ที่เท้า
ตีน เหยียบย่ำมรรคา ไปทั่ว
วัวลืมตีน ที่ก้าว ดั่งผู้ลืมตน
๑๐. วัว ควายจับคู่เข้า เทียมเกวียน
เคยขา คล่องทางเวียน ไม่ข้อง
ม้า แข่งครอบบังเหียน หัดง่าย
เคยขี่ เคยจับต้อง ต่างรู้ในที
๑๑. วัว ควายอายุน้อย ฟันคะนอง
แก่ เฒ่ากรามสยอง ย่ำเขี้ยว
กิน อยู่เพียงประคอง ความอยาก
หญ้าอ่อน ยามขบเคียว ค่อยคล่องโคนฟัน
๑๒. วัว ควายกินเมื่อย้อน ยามโหย
ไม่กิน ไม่อยากโดย ขู่ได้
หญ้า อ่อนถึงมาโปรย เต็มอยู่
อย่าข่มเขา ขืนให้ กลืนกล้ำโดยกำลัง
๑๓. อย่าข่มเขา โคให้ กินเลย
โค ควายมันไม่เคย จะกินให้
ขืน ไปมันกลับเฉย- เมยผ่าน
ให้กลืนหญ้า อย่าได้ ข่มให้มันกิน
๑๔. วัวควาย ตะกละกล้า ยามกิน
เห็นแก่หญ้า แบบนดิน เท่านั้น
ขี้ข้า ตะกรามชิน ชอบมั่ว
เห็นแก่กิน ไม่กลั้น ข่มไว้อาการ
๑๕. เขียน ขีดรูปขู่ไว้ หวังผล
เสือ สิงห์วาดตัวตน เต็มหน้า
ให้ เห็นยามวัวยล หวังขู่
วัวกลัว จนไม่กล้า ผ่านใกล้รูปเสือ
๑๖. ฆ่าควาย หวังแล่เนื้อ เป็นอาหาร
อย่า หวงเครื่องผสาน คลุกเคล้า
เสียดาย มังสาหาร รสจืด
พริก เกลือผสมเข้า ให้คุ้มสมควร
๑๗. อยู่บ้าน ใครอย่าแล้ง น้ำใจ
ท่าน อยู่กินอย่างไร ใฝ่รู้
อย่านิ่ง อย่านอนไป เปล่าเปล่า
ดูดาย ไม่ใช่ผู้ ที่รู้คุณคน
ปั้นวัว ดินเหนียวน้อย พองาม
ปั้นควาย สักสองสาม ตัวไว้
ให้ลูกท่าน เกิดความ ประทับจิต
เล่น วัวควายที่ปั้น ท่านรู้ประทับใจ

ศักดิ์เรือง วลี / ๑ ตุลา ๕๒